Nöbetçi Eczaneler
Kazıların başkanı Prof. Dr. Mehmet Özhanlı, bu yılki çalışmalara dair şu bilgileri paylaştı: “Pisidia Antiokheia’nın kazı çalışmaları, Aedilicus Tepesi’nde yer alan kilise çevresinde gerçekleştirilmektedir. M.S. 10. yüzyılda manastıra dönüştürülen bu yapı, devşirme malzemelerle inşa edilmiş kalın bir duvarla çevrilmiştir. Çevre duvarının iç kısmında yapılan kazılarda, kiliseye ait depolama alanları ve farklı işlevlere sahip çok sayıda yapı ile M.S. 4. ve 6. yüzyıllara tarihlenen anıtsal bir çeşme ortaya çıkartılmıştır.”
Kazı sırasında, zemine sabitlenmiş birçok büyük depolama kapları (Pithos) bulunduğu belirtilirken, 2024 yılına ait en dikkat çekici buluntunun bir gemma olduğu ifade edildi. Bu amulet, Antiokheia kazılarında şimdiye kadar keşfedilen en eşsiz eserlerden biri olarak kaydedildi.
Gemma, günümüzün en tehlikeli hastalığı olan kanserle ilgili Antik Dönem bilgilerini ortaya koymaktadır. Kızı hastalanan bir babanın, kızının iyileşmesi için yaptırdığı ve boynuna taktığı amuletin bir yüzünde yengeç figürü, diğer yüzünde ise hastalıktan kurtulmaya dair yazılar yer almaktadır. Antik Dönemin önde gelen hekimlerinden Galen, kanserli dokunun etrafındaki siyah damarların yengeç bacaklarına benzetildiğini açıklamıştır: “Yengecin vücudunun etrafına yayılan bacakları gibi, bu hastalıktaki damarlar da aynı şekilde dağılır.” Kanserli tümörlerin yengece benzetilmesi, aslında hastalığın isminin kaynağını oluşturur; çünkü “karkinos” kelimesi Yunanca’da yengeç anlamına gelmektedir. Günümüzde kullanılan “kanser” terimi de bu isimden gelmektedir.
Helenistik Dönem’den başlayarak M.S. 4. yüzyıla kadar yaygın şekilde kullanılan bu tür tılsımlı taşların Antiokheia’daki örneği, Anadolu’da bugüne kadar bulunmuş en iyi korunmuş ve en anlamlı resim ile yazı içeriğine sahip olanıdır. Batıl inancı yansıtan bu eserlerin kökenleri Mısır, Anadolu ve Mezopotamya’ya dayanmaktadır.
Kilise tarihinden daha eski bir geçmişe sahip olan bu eser, uzun yıllar kullanılmış ve 10. yüzyılda buraya bırakılmış olmalıdır. Değerli bir taştan yapıldığı için önemini yitirmemiştir. Kanser hastalığına iyi geldiğine inanıldığı için uzun süre boyunca farklı kişiler tarafından kullanılmıştır.